Đối với nhiều công ty, Công nghiệp 4.0 vẫn là “điều tiếp theo” mà họ nên tập trung vào—hoặc xu hướng mà họ hiện đang áp dụng chiến lược của mình. Nó phản ánh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư được kích hoạt và kích hoạt bởi sự phát triển của CNTT. Các yếu tố chính bao gồm tự động hóa, robot hóa, phân tích dữ liệu lớn, hệ thống thông minh, ảo hóa, AI, học máy và Internet vạn vật.
Trong khi các công ty và toàn bộ ngành công nghiệp vẫn đang ở giữa cuộc cách mạng lần thứ tư này, thì cuộc cách mạng tiếp theo đang diễn ra suôn sẻ—Công nghiệp 5.0. Trước khi bạn hoảng sợ và cố gắng đưa ra quyết định vội vàng, chúng ta hãy tìm hiểu nhanh. Công nghiệp 5.0 nghĩa là gì và ý nghĩa của nó đối với chiến lược kinh doanh hiện tại và tương lai của bạn là gì?
Công nghiệp 5.0 là gì?
Khái niệm về Công nghiệp 5.0 là một khái niệm tương đối mới. Theo Liên minh Châu Âu , Công nghiệp 5.0 “cung cấp một tầm nhìn về ngành nhằm mục tiêu vượt ra ngoài hiệu quả và năng suất là mục tiêu duy nhất, đồng thời củng cố vai trò và sự đóng góp của ngành cho xã hội.” và “Nó đặt phúc lợi của người lao động vào trung tâm của quá trình sản xuất và sử dụng các công nghệ mới để mang lại sự thịnh vượng ngoài việc làm và tăng trưởng đồng thời tôn trọng các giới hạn sản xuất của hành tinh.” Nó bổ sung cho cách tiếp cận Công nghiệp 4.0 bằng cách “đặc biệt đưa nghiên cứu và đổi mới vào phục vụ quá trình chuyển đổi sang một ngành công nghiệp châu Âu bền vững, lấy con người làm trung tâm và có khả năng phục hồi ” (nhấn mạnh ban đầu).
Nói cách khác, về bản chất, Công nghiệp 5.0 phản ánh sự thay đổi từ việc tập trung vào giá trị kinh tế sang tập trung vào giá trị xã hội và chuyển trọng tâm từ phúc lợi sang phúc lợi .
Đây là một cái gì đó khá. Tất nhiên, nó không phải là mới. Những lời kêu gọi chú trọng nhiều hơn vào phúc lợi giá trị xã hội cũng lâu đời như chính chủ nghĩa tư bản và tiếng vang của nó đã được nghe kể từ đó—ví dụ như Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, ESG hoặc Ba điểm mấu chốt. Nhưng đặt con người và hành tinh hơn là lợi nhuận và giai đoạn trung tâm tăng trưởng trong chính định nghĩa về Công nghiệp là điều mới mẻ. Chưa bao giờ chúng ta thấy sự nhấn mạnh triệt để như vậy vào việc tái sử dụng các mục tiêu cốt lõi của ngành.
Đặc biệt, việc tập trung vào giá trị xã hội và phúc lợi phù hợp với sự phát triển đang đạt được đà phát triển trong vài năm qua. Nó phù hợp với quan điểm đáng báo động và mới mẻ về kinh doanh và kinh tế học được đưa ra trong những cuốn sách thiết yếu như Kinh tế Donut của Kate Raworth (2017), Thiên nga xanh của John Elkington (2020), và Net positive (2021) của Paul Polman và Andrew Winstons.
Công nghiệp 5.0 có ý nghĩa gì đối với chiến lược của bạn?
Ý tưởng về Công nghiệp 5.0 không chỉ giới hạn ở “ngành công nghiệp”. Nó áp dụng cho mọi lĩnh vực và mọi tổ chức mà người ta có thể nghĩ đến. Điều này có nghĩa là khả năng ứng dụng của nó rộng hơn đáng kể so với Công nghiệp 4.0. Do đó, khi thảo luận về tác động của Công nghiệp 5.0 đối với chiến lược, chúng ta cần có một góc nhìn rộng và tổng quát áp dụng cho tất cả các ngành. Như Ủy ban Châu Âu đã nêu rõ trong đồ họa thông tin này , Công nghiệp 5.0 có ba trụ cột chính: lấy con người làm trung tâm, có khả năng phục hồi và bền vững. Cả ba đều có ý nghĩa quan trọng đối với chiến lược kinh doanh.
Chiến lược lấy con người làm trung tâm
Theo infographic, chiến lược lấy con người làm trung tâm là chiến lược “thúc đẩy tài năng, sự đa dạng và trao quyền”. Sự thay đổi quan trọng nhất mà điều này gợi ý là từ việc coi con người là phương tiện (ví dụ như trong nguồn nhân lực) sang coi con người là mục đích. Hay nói cách khác là sự chuyển đổi quan điểm từ con người phục vụ tổ chức sang tổ chức phục vụ con người.
Điều này triệt để hơn so với thoạt nhìn. Và nó phù hợp tốt với sự phát triển hiện tại trong thị trường việc làm. Ở nhiều ngành và quốc gia, việc tìm kiếm, phục vụ và giữ chân nhân tài đã trở thành một thách thức lớn hơn nhiều so với việc tìm kiếm, phục vụ và giữ chân khách hàng. Nếu sự phát triển này tiếp tục, chiến lược kinh doanh cần phải dành cho nó một vị trí thích hợp, và đó là mục tiêu mà Công nghiệp 5.0 hướng tới.
Chiến lược ngày nay chủ yếu là đạt được lợi thế cạnh tranh và sử dụng nó để tạo ra giá trị gia tăng độc đáo cho khách hàng. Tâm lý này là một phần cốt lõi trong công việc của Michael Porter, giáo sư chiến lược có ảnh hưởng nhất cho đến nay. Tuy nhiên, nếu các tổ chức thực sự lấy con người làm trung tâm, thì ý nghĩa đầu tiên của chiến lược là nó cần đạt được lợi thế cạnh tranh và sử dụng nó để tạo ra giá trị gia tăng độc nhất cho nhân viên.
Chiến lược kiên cường
Như Ủy ban Châu Âu lập luận, một chiến lược kiên cường là “nhanh nhẹn và kiên cường với các công nghệ linh hoạt và dễ thích ứng”. Sau đại dịch Covid-19, tình trạng thiếu nguồn cung trên toàn cầu và cuộc chiến ở Ukraine, có rất ít người không đồng ý rằng khả năng phục hồi là chìa khóa—hôm nay và trong tương lai.
Tuy nhiên, đây cũng là một sự thay đổi triệt để hơn so với những gì bạn thấy ban đầu. Mặc dù sự nhanh nhẹn và linh hoạt đã có từ lâu trong chương trình nghị sự của công ty, nhưng bản thân những điều này không nhất thiết dẫn đến khả năng phục hồi cao hơn. Như đã thảo luận trước đó trong bài viết này , hoạt động kinh doanh ngày nay chủ yếu được thúc đẩy bởi hiệu quả và tối ưu hóa lợi nhuận chứ không phải khả năng phục hồi. Và cũng chính sự tập trung vào tính hiệu quả này đã thúc đẩy nhiều sáng kiến giúp các công ty nhanh nhẹn và linh hoạt hơn, đặc biệt là trong phiên bản “tinh gọn” của nó. Nếu bất cứ điều gì, điều này có thể làm cho họ kém kiên cường hơn là nhiều hơn.
Nếu chúng ta nhận ra rằng khả năng phục hồi sẽ thực sự trở thành một trong ba trụ cột của Công nghiệp 5.0, điều đó có nghĩa là trọng tâm chính của chiến lược sẽ không còn là tăng trưởng, lợi nhuận và hiệu quả, mà là tạo ra các tổ chức “chống mong manh”, nghĩa là rằng họ có thể dự đoán, phản ứng và học hỏi kịp thời và có hệ thống từ bất kỳ cuộc khủng hoảng nào và do đó đảm bảo hoạt động ổn định và bền vững.
Chiến lược bền vững
Với những lo ngại được chia sẻ rộng rãi hiện nay về biến đổi khí hậu, khái niệm về tính bền vững hầu như không cần giới thiệu. Theo Ủy ban Châu Âu, một chiến lược bền vững “dẫn dắt hành động về tính bền vững và tôn trọng các ranh giới hành tinh.” Ví dụ, điều này ngụ ý rằng các tổ chức nên chú ý đến cả ba chữ P của Ba Điểm mấu chốt và tất cả 17 Mục tiêu Phát triển Bền vững .
Giống như hai trụ cột đầu tiên, đây cũng là một sự thay đổi căn bản. Cho đến nay, các nỗ lực phát triển bền vững của công ty chủ yếu tập trung vào việc giảm thiểu hoặc giảm thiểu thiệt hại—hoặc vào việc tẩy rửa xanh, nhưng chúng ta hãy bỏ vấn đề đó ra khỏi cuộc thảo luận. Kinh doanh như bình thường do đó, nhưng có trách nhiệm hơn.
Tuy nhiên, hoàn toàn chấp nhận tính bền vững trong chiến lược của công ty hàm ý nhiều hơn những gì hiện đang được thực hiện. Thay vì chỉ giảm tác động tiêu cực của công ty, các công ty thực sự bền vững tập trung vào việc tăng tác động tích cực của họ. Trong cuốn sách cùng tên của họ, Polman và Winston gọi cách kinh doanh như vậy là “Tích cực ròng”. Đồng thời, Elkington nói về “ Thiên nga xanh ” để chỉ những gián đoạn tích cực do công ty tạo ra nhằm biến thế giới của chúng ta thành một nơi tốt đẹp hơn. Nói cách khác, chiến lược trong Công nghiệp 5.0 có nghĩa là các công ty đang trở thành một phần của giải pháp chứ không phải là một phần của vấn đề.
Cái gì tiếp theo?
Cho đến nay, khái niệm Công nghiệp 5.0 vẫn chưa thu hút được nhiều sự chú ý. Các doanh nghiệp vẫn đang tham gia rất nhiều vào Công nghiệp 4.0, hoặc thậm chí là các phiên bản trước đó. Ngoài ra, nhóm phát triển bền vững mới bắt đầu di chuyển một cách nghiêm túc. Tuy nhiên, việc EU thúc đẩy các công ty tiến lên một tầm cao mới và xây dựng khuôn khổ Công nghiệp 5.0 của mình trên ba trụ cột này, mang đến cho các công ty tầm nhìn về tiến bộ thực sự sẽ có ý nghĩa như thế nào trong những năm tới.
Việc một người thấy tầm nhìn này hấp dẫn hay khó khăn sẽ khác nhau rất nhiều giữa các công ty và giữa mọi người. Và mức độ mà nó sẽ được chấp nhận cũng sẽ hoàn toàn khác nhau. Nhưng với những thách thức và khủng hoảng lớn hiện nay mà chúng ta đang phải đối mặt, rõ ràng rằng Công nghiệp 5.0 là một câu trả lời hợp lý và được ưu tiên hơn. Khi các tổ chức—và kết quả là các xã hội—đang trở nên lấy con người làm trung tâm, kiên cường và bền vững hơn, thì chúng ta có thể mong đợi các giải pháp xuất hiện.
