Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin đã trở thành nền tảng quan trọng trong nghiên cứu quản trị và tâm lý học tổ chức. Ông đã phân loại lãnh đạo thành ba phong cách chính: độc đoán, dân chủ và tự do, mang lại cái nhìn sâu sắc về cách các nhà lãnh đạo tác động đến hiệu suất và tinh thần đội nhóm

1. Bạn biết gì về Kurt Lewin?

Kurt Lewin (1890–1947) được xem là “Cha đẻ của tâm lý học xã hội hiện đại” nhờ những đóng góp to lớn trong nghiên cứu hành vi con người và động lực nhóm. Sinh ra tại Đức và di cư sang Mỹ năm 1933, Lewin đã phát triển nhiều lý thuyết và mô hình có ảnh hưởng sâu rộng.

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của ông là Mô hình thay đổi Lewin (Lewin’s Change Model), gồm ba bước: “Rã đông” (Unfreezing), chuẩn bị cho sự thay đổi; “Thay đổi” (Changing), thực hiện hành động mới; và “Đóng băng lại” (Refreezing), củng cố thay đổi để tạo thành thói quen. Ngoài ra, ông cũng giới thiệu Lý thuyết trường (Field Theory), giải thích hành vi con người là kết quả của sự tương tác giữa các lực lượng bên trong và bên ngoài môi trường.

Lewin còn nổi tiếng với việc phân loại phong cách lãnh đạo thành ba kiểu: độc đoán, nơi lãnh đạo kiểm soát mọi quyết định; dân chủ, nơi lãnh đạo khuyến khích thảo luận và hợp tác; và tự do (laissez-faire), nơi nhóm được tự chủ tối đa. Những nghiên cứu của ông về động lực nhóm, quản lý thay đổi và tâm lý tổ chức đã đặt nền móng cho các lĩnh vực quản trị, giáo dục và phát triển nguồn nhân lực hiện đại. Kurt Lewin để lại di sản sâu sắc, với các lý thuyết không chỉ mang tính học thuật mà còn có ứng dụng thực tiễn mạnh mẽ.

2. 3 phong cách lãnh đạo theo Kurt Lewin

2.1. Lãnh đạo Độc đoán (Authoritarian Leadership)

Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin độc đoán tập trung quyền lực hoàn toàn vào người lãnh đạo, với mọi quyết định được đưa ra mà không cần tham khảo ý kiến từ các thành viên trong nhóm. Nhà lãnh đạo độc đoán thường giao nhiệm vụ, đặt ra mục tiêu rõ ràng và yêu cầu mọi người tuân thủ nghiêm ngặt.

Phong cách này có thể mang lại hiệu quả cao trong các tình huống khẩn cấp hoặc khi cần sự kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, nó có thể gây ra sự căng thẳng, làm giảm động lực và sáng tạo của thành viên nhóm nếu áp dụng trong thời gian dài.

Xem thêm: Phong cách lãnh đạo chuyên quyền: Đặc điểm, ưu và nhược điểm

2.2. Lãnh đạo Dân chủ (Democratic Leadership)

Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin dân chủ khuyến khích sự tham gia và đóng góp ý kiến từ các thành viên trong nhóm. Người lãnh đạo sẽ lắng nghe, thúc đẩy thảo luận và cùng đội ngũ đưa ra quyết định. Phong cách này tạo ra môi trường làm việc tích cực, tăng cường sự gắn kết và sáng tạo trong nhóm. Tuy nhiên, vì cần thời gian để tham vấn và đạt được đồng thuận, phong cách này có thể không phù hợp trong các tình huống đòi hỏi quyết định nhanh chóng.

2.3. Lãnh đạo Tự do (Laissez-faire Leadership)

Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin tự do mang tính chất buông lỏng, trong đó người lãnh đạo để nhóm tự chủ hoàn toàn trong việc đưa ra quyết định và thực hiện công việc. Lãnh đạo chỉ can thiệp khi cần thiết hoặc khi được yêu cầu. Phong cách này phát huy hiệu quả trong các nhóm có chuyên môn cao và tính tự giác mạnh, nhưng dễ dẫn đến sự hỗn loạn hoặc giảm hiệu suất nếu nhóm thiếu định hướng hoặc trách nhiệm.

3. Ứng dụng phong cách lãnh đạo trong thực tiễn

Trong thực tiễn, các phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin không tồn tại một cách độc lập, mà thường được áp dụng linh hoạt dựa trên các tình huống cụ thể. Dưới đây là 2 hướng ứng dụng phổ biến:

3.1. Lựa chọn phong cách dựa trên hoàn cảnh

Mỗi tình huống đòi hỏi một phong cách lãnh đạo khác nhau để đạt hiệu quả tối ưu:

• Lãnh đạo Độc đoán: Phù hợp trong những tình huống khẩn cấp, khi thời gian hạn chế hoặc khi cần ra quyết định nhanh chóng. Ví dụ: Trong quản lý khủng hoảng hoặc điều hành các đội ngũ cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình, phong cách này giúp duy trì sự kiểm soát và kỷ luật.
• Lãnh đạo Dân chủ: Thích hợp khi tổ chức cần xây dựng sự đồng thuận, khuyến khích sáng tạo hoặc giải quyết các vấn đề phức tạp. Ví dụ: Trong các dự án nghiên cứu hoặc phát triển sản phẩm mới, phong cách này khuyến khích sự tham gia, tăng cường động lực và sự hài lòng của đội ngũ.
• Lãnh đạo Tự do: Được sử dụng hiệu quả trong các nhóm chuyên môn cao, nơi thành viên có khả năng tự định hướng công việc. Ví dụ: Các nhóm nghiên cứu khoa học hoặc nhóm phát triển công nghệ thường cần sự tự chủ để đạt hiệu suất tốt nhất.

Xem thêm: Manifest là gì? Các cách manifest hiệu quả năm 2025

3.2. Kết hợp linh hoạt các phong cách

Một nhà lãnh đạo hiệu quả không gắn bó cứng nhắc với một phong cách duy nhất mà cần kết hợp linh hoạt các phong cách tùy theo:

• Tính chất của nhóm: Với nhóm non trẻ hoặc thiếu kinh nghiệm, phong cách độc đoán có thể giúp định hướng rõ ràng; ngược lại, với nhóm có kỹ năng cao, lãnh đạo dân chủ hoặc tự do sẽ phát huy tối đa tiềm năng.
• Mục tiêu và giai đoạn của công việc: Trong giai đoạn đầu của dự án, lãnh đạo độc đoán có thể giúp định hình mục tiêu; sau đó, lãnh đạo dân chủ và tự do sẽ thúc đẩy sáng tạo và tinh thần làm việc nhóm.
• Bối cảnh tổ chức và văn hóa: Ở môi trường doanh nghiệp có cấu trúc chặt chẽ, phong cách độc đoán có thể phù hợp hơn, trong khi các công ty khởi nghiệp linh hoạt thường ưu tiên phong cách dân chủ hoặc tự do.

Sự nhạy bén trong việc lựa chọn và kết hợp các phong cách lãnh đạo không chỉ giúp nhà lãnh đạo đạt được mục tiêu tổ chức. Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin còn tạo động lực, sự gắn bó và hiệu quả lâu dài cho đội ngũ.

4. Ưu và nhược điểm chung của lý thuyết Kurt Lewin

Phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin đã chỉ ra tầm quan trọng của việc lựa chọn và áp dụng phong cách lãnh đạo phù hợp trong quản trị doanh nghiệp. Tuy nhiên, để áp dụng thành công những lý thuyết này vào thực tế đòi hỏi nhà quản lý không chỉ hiểu sâu sắc lý thuyết mà còn cần biết cách điều chỉnh linh hoạt dựa trên hoàn cảnh và đặc thù tổ chức.

Nếu bạn mong muốn nắm vững các phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin và đưa doanh nghiệp của mình lên tầm cao mới, hãy tham gia ngay khóa học SMM – Nâng cao năng lực nhà quản lý hiện đại do FPT tổ chức. Khóa học sẽ cung cấp cho bạn công cụ, kiến thức và kỹ năng thực tiễn để triển khai hiệu quả các phong cách lãnh đạo của Kurt Lewin, đồng thời giúp bạn phát triển đội ngũ mạnh mẽ và thúc đẩy sự đổi mới trong doanh nghiệp mình.

Xem thêm: Mục tiêu ngắn hạn là gì? 4 cách thiết lập mục tiêu ngắn hạn

Hãy liên hệ sớm với FPT theo số hotline 0904.922.211 (Hà Nội) – 0904.959.393 (HCM) để nhận được tư vấn nghệ thuật lãnh đạo và các khóa học chất lượng cao tại FPT nhé!