Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt hiện nay, việc xây dựng chiến lược AI không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc với mọi doanh nghiệp muốn duy trì lợi thế cạnh tranh. Theo báo cáo của McKinsey, các doanh nghiệp tiên phong trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo đã tăng doanh thu trung bình 20% và giảm chi phí vận hành tới 30%. Tại Việt Nam, nhiều tập đoàn lớn như Vingroup, FPT, Viettel đã đầu tư mạnh mẽ vào AI và thu được những kết quả ấn tượng. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang loay hoay trong việc xác định hướng đi phù hợp cho mình.

Tại sao doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược AI ngay từ bây giờ

Thị trường Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ của công nghệ số với tốc độ tăng trưởng kinh tế số đạt 8,2% năm 2023, cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng GDP chung. Trong bối cảnh đó, việc xây dựng chiến lược AI trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nắm bắt cơ hội và vượt qua thách thức.

Thứ nhất, áp lực cạnh tranh từ các đối thủ trong và ngoài nước ngày càng gia tăng. Các doanh nghiệp nước ngoài với nguồn lực mạnh mẽ và công nghệ tiên tiến đang dần chiếm lĩnh thị trường Việt Nam. Nếu không có chiến lược trí tuệ nhân tạo rõ ràng, doanh nghiệp nội địa sẽ khó có thể cạnh tranh về hiệu quả vận hành và chất lượng dịch vụ.

Thứ hai, hành vi tiêu dùng của khách hàng Việt Nam đang thay đổi nhanh chóng. Người tiêu dùng ngày càng đòi hỏi trải nghiệm cá nhân hóa, dịch vụ nhanh chóng và chính xác. AI có thể giúp doanh nghiệp phân tích dữ liệu khách hàng, dự đoán xu hướng và đưa ra các giải pháp marketing, bán hàng hiệu quả hơn.

Thứ ba, chi phí nhân công tại Việt Nam đang tăng dần, đặc biệt là lao động có tay nghề cao. Việc ứng dụng AI trong kinh doanh giúp tự động hóa nhiều quy trình, giảm phụ thuộc vào nhân lực và tối ưu hóa chi phí vận hành. Một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế Việt Nam cho thấy doanh nghiệp áp dụng AI có thể tiết kiệm 25-40% chi phí nhân sự trong các bộ phận hành chính, kế toán.

5 bước quan trọng để xây dựng chiến lược AI hiệu quả

Việc lập kế hoạch AI đòi hỏi cách tiếp cận có hệ thống và phù hợp với đặc thù của từng doanh nghiệp. Dưới đây là 5 bước cơ bản mà mọi doanh nghiệp cần thực hiện để xây dựng chiến lược AI thành công.

Đánh giá hiện trạng và xác định mục tiêu AI

Bước đầu tiên trong quá trình xây dựng chiến lược AI là đánh giá toàn diện hiện trạng doanh nghiệp. Lãnh đạo cần xem xét nguồn lực hiện có bao gồm nhân sự, công nghệ, dữ liệu và ngân sách. Đồng thời, cần phân tích các quy trình kinh doanh hiện tại để xác định những điểm có thể cải thiện bằng AI.

Việc xác định mục tiêu cụ thể là vô cùng quan trọng. Mục tiêu có thể là tăng doanh thu, giảm chi phí, cải thiện trải nghiệm khách hàng hoặc tối ưu hóa quy trình nội bộ. Các mục tiêu này cần được lượng hóa rõ ràng, ví dụ tăng doanh thu 15% trong 12 tháng hoặc giảm thời gian xử lý đơn hàng xuống còn 2 giờ.

Doanh nghiệp cũng cần đánh giá mức độ sẵn sàng của tổ chức đối với việc triển khai AI doanh nghiệp. Điều này bao gồm văn hóa công ty, khả năng thích ứng của nhân viên và sự ủng hộ từ ban lãnh đạo. Một khảo sát nội bộ có thể giúp hiểu rõ mức độ chấp nhận công nghệ mới của đội ngũ.

Xây dựng đội ngũ và cơ sở hạ tầng công nghệ

Sau khi có mục tiêu rõ ràng, doanh nghiệp cần tập trung xây dựng đội ngũ có năng lực triển khai chiến lược trí tuệ nhân tạo. Đội ngũ này không nhất thiết phải toàn bộ là chuyên gia AI mà cần có sự kết hợp giữa người am hiểu nghiệp vụ và người có kiến thức công nghệ.

Việc đào tạo nhân viên hiện có là giải pháp hiệu quả về chi phí. Doanh nghiệp có thể tổ chức các khóa học nội bộ hoặc gửi nhân viên tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu. Đồng thời, việc tuyển dụng thêm chuyên gia AI hoặc hợp tác với các đối tác công nghệ cũng là lựa chọn cần xem xét.

Về cơ sở hạ tầng, doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống lưu trữ và xử lý dữ liệu đủ mạnh. Cloud computing là giải pháp phổ biến giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu trong khi vẫn có khả năng mở rộng linh hoạt. Các nền tảng như AWS, Google Cloud hay Microsoft Azure đều cung cấp các dịch vụ AI sẵn có mà doanh nghiệp có thể tận dụng.

Lựa chọn công nghệ AI phù hợp với ngành nghề

Mỗi ngành nghề có những đặc thù riêng và do đó cần các giải pháp AI khác nhau. Trong lĩnh vực bán lẻ, chatbot và hệ thống gợi ý sản phẩm là ứng dụng phổ biến. Ngành sản xuất có thể tập trung vào AI dự đoán bảo trì máy móc và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Còn ngành tài chính thường ứng dụng AI trong phát hiện gian lận và đánh giá rủi ro tín dụng.

Doanh nghiệp nên bắt đầu với các công nghệ AI đã được kiểm chứng và có độ phức tạp vừa phải. Machine learning cơ bản cho phân tích dữ liệu, xử lý ngôn ngữ tự nhiên cho chatbot, hoặc computer vision cho kiểm tra chất lượng sản phẩm là những lựa chọn phù hợp cho giai đoạn đầu.

Việc lựa chọn nhà cung cấp công nghệ cũng quan trọng không kém. Doanh nghiệp cần xem xét khả năng hỗ trợ kỹ thuật, chi phí triển khai và bảo trì, cũng như khả năng tích hợp với hệ thống hiện có. Ưu tiên các nhà cung cấp có kinh nghiệm triển khai tại Việt Nam và hiểu rõ đặc thù thị trường nội địa.

Triển khai thí điểm và đánh giá kết quả

Thay vì triển khai AI trên toàn bộ hệ thống, doanh nghiệp nên bắt đầu với các dự án thí điểm quy mô nhỏ. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro và cho phép điều chỉnh chiến lược kịp thời. Một dự án thí điểm thành công cũng giúp thuyết phục ban lãnh đạo và nhân viên về hiệu quả của AI.

Việc lựa chọn dự án thí điểm cần dựa trên tiêu chí dễ triển khai, có kết quả đo lường được và mang lại giá trị rõ ràng. Ví dụ, một công ty logistics có thể thí điểm hệ thống AI tối ưu hóa lộ trình giao hàng cho một khu vực nhỏ trước khi mở rộng ra toàn quốc.

Trong quá trình thí điểm, việc thu thập và phân tích dữ liệu liên tục là vô cùng quan trọng. Các chỉ số cần theo dõi bao gồm độ chính xác của AI, thời gian xử lý, chi phí vận hành và phản hồi từ người dùng. Dựa trên kết quả này, doanh nghiệp có thể điều chỉnh mô hình AI và quy trình triển khai cho phù hợp.

Mở rộng quy mô và tối ưu hóa liên tục

Sau khi dự án thí điểm thành công, doanh nghiệp có thể tiến hành mở rộng quy mô triển khai. Quá trình này cần được thực hiện từng bước, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mặt kỹ thuật và con người. Việc ứng dụng AI trong kinh doanh trên diện rộng đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban.

Tối ưu hóa liên tục là yếu tố then chốt để duy trì hiệu quả của hệ thống AI. Công nghệ AI cần được cập nhật thường xuyên với dữ liệu mới và điều chỉnh theo thay đổi của thị trường. Doanh nghiệp nên thiết lập quy trình đánh giá định kỳ và có kế hoạch nâng cấp công nghệ.

Việc chia sẻ kinh nghiệm và bài học từ quá trình triển khai AI trong nội bộ doanh nghiệp cũng rất quan trọng. Điều này giúp các phòng ban khác học hỏi và áp dụng AI hiệu quả hơn, đồng thời tạo văn hóa đổi mới sáng tạo trong toàn tổ chức.

Những thách thức phổ biến khi triển khai AI tại Việt Nam

Mặc dù tiềm năng của AI là rất lớn, doanh nghiệp Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình xây dựng chiến lược AI. Hiểu rõ những thách thức này giúp lãnh đạo có sự chuẩn bị tốt hơn và tăng khả năng thành công.

Thách thức đầu tiên là thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI. Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông, Việt Nam hiện chỉ có khoảng 50.000 chuyên gia công nghệ thông tin, trong đó số lượng am hiểu sâu về AI còn rất hạn chế. Điều này khiến chi phí tuyển dụng tăng cao và cạnh tranh nhân tài trở nên khốc liệt.

Thứ hai, chất lượng và khả năng tiếp cận dữ liệu còn nhiều hạn chế. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa có hệ thống quản lý dữ liệu tốt, dữ liệu bị phân mảnh hoặc không đủ chất lượng để huấn luyện mô hình AI hiệu quả. Việc số hóa và chuẩn hóa dữ liệu đòi hỏi đầu tư lớn về thời gian và nguồn lực.

Thứ ba, rào cản về văn hóa và tư duy là thách thức không nhỏ. Nhiều nhân viên lo ngại AI sẽ thay thế công việc của họ, dẫn đến sự chống đối ngầm trong quá trình triển khai. Ban lãnh đạo một số doanh nghiệp cũng chưa thực sự hiểu rõ về AI và do đó ngần ngại đầu tư.

Cuối cùng, vấn đề về quy định pháp lý và bảo mật dữ liệu cũng là mối quan tâm lớn. Việt Nam chưa có khung pháp lý đầy đủ cho AI, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc xác định ranh giới và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng AI.

Các yếu tố then chốt đảm bảo thành công của chiến lược AI

Để vượt qua những thách thức và xây dựng chiến lược AI thành công, doanh nghiệp cần chú trọng một số yếu tố quan trọng. Những yếu tố này đóng vai trò quyết định trong việc biến tầm nhìn AI thành hiện thực.

Cam kết từ lãnh đạo cấp cao là yếu tố tiên quyết. CEO và ban điều hành cần không chỉ ủng hộ về mặt tài chính mà còn phải là người tiên phong trong việc sử dụng và quảng bá AI trong tổ chức. Sự cam kết này cần được thể hiện qua việc phân bổ nguồn lực đầy đủ và tạo điều kiện cho đội ngũ thực hiện.

Xây dựng văn hóa học hỏi và thử nghiệm là yếu tố thứ hai. Doanh nghiệp cần khuyến khích nhân viên không ngại thất bại và luôn tìm kiếm cách cải tiến. Việc tạo môi trường an toàn để thử nghiệm ý tưởng mới giúp thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tăng khả năng thành công của các dự án AI.

Hợp tác chiến lược với các đối tác công nghệ và học thuật cũng rất quan trọng. Thay vì cố gắng làm mọi thứ một mình, doanh nghiệp nên tận dụng kiến thức và kinh nghiệm từ các chuyên gia bên ngoài. Việc hợp tác với các trường đại học còn giúp tiếp cận nguồn nhân lực trẻ có kiến thức AI.

Cuối cùng, việc đo lường và điều chỉnh liên tục là chìa khóa để duy trì hiệu quả lâu dài. Doanh nghiệp cần thiết lập các KPI rõ ràng cho từng dự án AI và theo dõi chặt chẽ. Dựa trên kết quả đo lường, chiến lược cần được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với thực tế.

Lộ trình xây dựng chiến lược AI cho từng giai đoạn phát triển

Mỗi doanh nghiệp ở các giai đoạn phát triển khác nhau sẽ cần lộ trình triển khai AI phù hợp. Việc lập kế hoạch AI cần xem xét đến quy mô, nguồn lực và mức độ trưởng thành công nghệ của doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp khởi nghiệp và quy mô nhỏ, nên tập trung vào các giải pháp AI đơn giản và chi phí thấp. Chatbot cho dịch vụ khách hàng, công cụ phân tích dữ liệu cơ bản hoặc tự động hóa email marketing là những lựa chọn phù hợp. Giai đoạn này nên kéo dài 6-12 tháng với ngân sách dưới 500 triệu đồng.

Doanh nghiệp vừa có thể triển khai các dự án AI phức tạp hơn như hệ thống dự báo nhu cầu, tối ưu hóa chuỗi cung ứng hoặc phân tích hành vi khách hàng nâng cao. Lộ trình có thể kéo dài 12-24 tháng với đầu tư từ 1-5 tỷ đồng. Việc xây dựng đội ngũ AI nội bộ cũng nên được xem xét trong giai đoạn này.

Doanh nghiệp lớn có thể theo đuổi chiến lược chuyển đổi số toàn diện với AI là trụ cột chính. Các dự án có thể bao gồm xây dựng nền tảng dữ liệu tập trung, phát triển các mô hình AI độc quyền và tích hợp AI vào mọi khía cạnh hoạt động. Lộ trình thường kéo dài 2-5 năm với ngân sách hàng chục tỷ đồng.

Trong thời đại công nghệ 4.0, việc xây dựng chiến lược AI không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để doanh nghiệp Việt Nam duy trì khả năng cạnh tranh. Từ việc đánh giá hiện trạng, xây dựng đội ngũ, lựa chọn công nghệ phù hợp đến triển khai và tối ưu hóa liên tục, mỗi bước đều đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và cam kết từ lãnh đạo. Mặc dù còn nhiều thách thức, nhưng với cách tiếp cận đúng đắn và kiên trì, doanh nghiệp hoàn toàn có thể tận dụng sức mạnh của AI để tạo ra đột phá trong kinh doanh. Để trang bị kiến thức chuyên sâu và kỹ năng thực tiễn về AI, các nhà lãnh đạo có thể tham gia khóa học AIS – Chiến lược Trí tuệ nhân tạo, nơi cung cấp kiến thức toàn diện về xây dựng và triển khai chiến lược AI cho doanh nghiệp. Hãy bắt đầu hành trình chuyển đổi AI ngay hôm nay để không bị bỏ lại phía sau trong cuộc cách mạng công nghệ này.

Hãy liên hệ sớm với FPT theo số hotline 0904.922.211 (Hà Nội) – 0904.959.393 (HCM) để nhận được tư vấn nghệ thuật lãnh đạo và các khóa học chất lượng cao tại FPT nhé!